07 hoe werkt beweging?

De oude grieken zoals Aristoteles zagen dat paarden moesten werken om een kar te laten bewegen. Maar als de paarden stopten, stopte de kar ook. De grieken dachten dat alles graag "stil wil staan".

Newton zag dat de maan altijd bleef bewegen. Hij bedacht dat alles met constante snelheid beweegt, tenzij je het probeert af te remmen of probeert te versnellen.

Zware dingen zijn moeilijker te bewegen dan langzame dingen, maar ze zijn ook moeilijker om af te remmen:

En wat gebeurt met jou in een trein of auto? Jou lichaam wil gewoon met dezelfde snelheid rechtdoor. Gelukkig hebben auto's gordels:

Waarom stoppen de meeste dingen na een tijdje? Dit komt door wrijving. Doordat alles een beetje ruw is, wrijven wielen en andere bewegende delen over elkaar, en remmen ze elkaar af.

Dingen zijn dus moeilijk af te remmen, maar ook moeilijk in beweging te krijgen. Daarom kan je ook een tafelkleed onder het servies uittrekken (probeer dit niet thuis!)

 

Je kunt dit online uitproberen! Klik op onderstaande plaatje:

06 Hoe groot is het zonnestelsel?

Hoe ver staat de maan van ons af? Is het een kleine maan die dichtbij staat, of een grote maan die ver weg staat? We kunnen geen meetlat naar de maan bouwen, dus we zullen iets slims moeten doen. Het zal je niet verbazen: de Grieken wisten hadden deze afstand al berekend!

De Griek Aristarchus had de oplossing:

Door goed te kijken naar een maansverduistering zag hij hoe groot de aarde was ten opzichte van de maan:

Nu wist hij dat de maan ongeveer drie keer zo klein was als de aarde, en zo berekende hij dat de maan ongeveer 384000 kilometer is. Er passen dus ongeveer 30 aardbollen tussen de aarde en de maan!

Een andere manier is om te kijken naar plaats van de maan ten opzichte van verschillende punten op aarde:

De planeten staan veel verder weg, dus is het veel moeilijker om de afstand te meten. Pas in 1672 slaagde Cassini hierin:

Terwijl hij in Parijs bleef, ging zijn collega Jean Richer naar Amerika. Ze zagen een ontzettend klein verschil: ongeveer de dikte van een haar op 2 meter afstand! Hieruit konden ze de afmetingen van het hele zonnestelsel berekenen:
Mercurius: 58 miljoen kilometer
Venus: 108 miljoen kilometer
Aarde: 149 miljoen kilometer
Mars: 228 miljoen kilometer
Jupiter: 779 miljoen kilometer
Saturnus: 1434 miljoen kilometer
Uranus: 2873 miljoen kilometer
Neptunus: 4495 miljoen kilometer
Pluto: 5870 miljoen kilometer
Als de aarde zou krimpen tot een speldenknop, en de zon tot een voetbal, dan zou het zonnestelsel er zo uitzien:


 

Pluto zou ongeveer op de kerk van Deurne staan! Je ziet dat Pluto een gekke baan heeft. Daarom tellen ze Pluto niet meer mee als planeet. De dichtbijzijnste ster staat ook op schaal op het plaatje. Probeer hem te vinden! 

ten slotte nog twee filmpjes om de grootte van het heelal te zien

05 een raket naar een komeet

Afgelopen vrijdag was het in het jeugdjournaal: een ruimtemissie naar een komeet is afgelopen. Wat is een komeet en wat was het doel van de missie? 


Ons zonnestelsel heeft niet alleen planeten. Er vliegen nog veel meer kleine rotsblokken rond. Kometen zijn rotsblokken die geen circelbaan, maar een langgerekte baan hebben.

Ze bestaan uit steen en ijs, en worden daarom ook wel "vuile sneeuwbal" genoemd.

De naam "Komeet" is bedacht door Aristoteles en betekent "langharig". De meeste kometen hebben namelijk een staart van ijs dat smelt als het in de buurt van de zon komt:

Vanaf aarde kan je soms een komeet zien:

De Nederlander Hendrik Oort berekende in 1950 dat alle kometen uit een soort wolk komen die heel ver van de planeten afligt. Dit wordt de Oortwolk genoemd.

Hoe groot de wolk is zien we volgende week


Wetenschappers denken dat vroeger kometen zijn neergestort op aarde, waardoor er water op aarde kwam. Misschien hebben de kometen ook wel het leven gebracht naar de aarde!
Daarom hebben wetenschappers uit Europa een ruimtesonde gebouwd om een komeet van dichtbij te bekijken. De sonde "Rosetta" ging op jacht naar de komeet Tsjoerjoemov-Gerasimenko

 

Rosetta deed er 10 jaar over om de komeet te bereiken! Hier zie je de baan van Rosetta:

Zodra Rosetta dichtbij was, werd duidelijk dat de komeet een hele vreemde vorm had. Hij lijkt wel op een eendje!

Rosetta maakt niet alleen foto's; hij stuurde ook een kleine lander genaamd Philae naar het oppervlak:

Dankzij deze missie weten we nu veel meer over kometen. Zo hebben ze gemeten dat deze komeet kleine bouwsteentjes bevat die nodig zijn voor leven!

Op 30 september 2016 waren de batterijen van Rosetta bijna op. Daarom hebben ze besloten om op de komeet te landen, om zo voor de laatste keer foto's van heel dichtbij te maken.

 

Missie geslaagd!

 Voor meer informatie, zie de website van Rosetta