Is de Aarde plat of rond? Aristoteles wist niet dat een alle stenen even snel vallen, maar hij wist wel al dat de aarde rond was!
Waarom wist hij dat? Hij zag dat je op verschillende plekken op aarde andere sterren kon zien. Ook verdwijnen schepen achter de horizon:
Het was een andere griek, Eratosthenes, die kon berekenen hoe groot de aarde was:
Dit deed hij door te kijken hoe de zon op verschillende plekken op aarde schijnt:
Zo voorspelde hij dat de omtrek van de aarde ongeveer 40000 kilometer is. De diameter is ongeveer 13000 km
De aarde is de vijfde grootste planeet van het zonnestelsel. De andere planeten hebben de volgende grootte: Mercurius: 5000 kilometer Venus: 12000 kilometer Aarde: 13000 kilometer Mars: 7000 kilometer Jupiter: 143000 kilometer Saturnus: 121000 kilometer Uranus: 51000 kilometer Neptunus: 49000 kilometer Pluto: 2000 kilometer
Als iets in een rondje gaat, dan valt het niet naar de aarde. Zo blijft de maan of een raket in een baan om de aarde. Hoe dichter je bij de aarde zweeft, hoe sneller je om de aarde vliegt. De maan doet er 28 dagen over om een rondje om de aarde te maken de meeste satellieten doen dit in enkele uren! Deze regeltjes waren voor het eerst opgesteld door Johannes Kepler:
Maar hoe zit het met de Zon?
De aarde draait om de zon, en de maan draait weer op haar beurt rond de aarde. Het volgende filmpje laat dit goed zien:
De aarde is niet de enige planeet. Er zijn er in totaal 8.
Als je op het volgende plaatje klikt, ga je naar een "zonnestelselsimulator:"
Als de bovenstaande niet werkt, dan werkt de onderste misschien wel:
Je ziet het: alle planeten draaien netjes in rondjes, de binnenste planeten draaien sneller dan de buitenste.
Probeer zelf een zonnestelsel te maken. Ga naar deze link.
Nog een andere simulator vind je hieronder:
Hier vind je een filmpje wat hoe je het zonnestelsel kunt namaken met een stuk elastisch doek:
Op aarde worden we door de aarde aangetrokken. Maar wat gebeurt er in de ruimte?
Toen Isaac Newton rond 1660 onder een boom zat, viel er een appel op zijn hoofd. Hij vroeg zich af "waarom valt de appel op de grond, maar blijft de maan in de hemel?".
Hij ontdekte dat alle dingen het liefst rechtdoor gaan, en niet in de bocht. Dit geldt ook voor auto's, die uit de bocht kunnen vliegen:
Eigenlijk wil de maan ook rechtdoor, maar door de zwaartekracht makt de maan een rondje om de aarde. Zo valt de maan nooit op de aarde.
Vergelijk het met een emmer water die je kunt rondzieren zonder dat het water eruit valt:
En daarom draaien dingen om elkaar heen in de ruimte. Ze willen elkaar niet verliezen, maar ook niet op elkaar botsen!
Als in een raket zit, val je net zo snel naar de aarde als de raket zelf. Dit komt dankzij het proefje van vorige week: de zware raket valt even snel als de lichte astronaut. Daarom voelt het alsof je gewichtsloos bent. Hierdoor kan je leuke truukjes doen:
Maar na een tijdje begint zweven te vervelen. Gelukkig hebben een paar astronauten een oplossing bedacht om niet te hoeven zweven in de ruimte, door rondjes te rennen:
Dit truukje gebruiken we heel vaak in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld in de zweefmolen:
En wat gebeurt er als je heel snel rondjes draait? Dan kan je bijvoorbeeld je kleren drogen:
Of testen of mensen geschikt zijn om met een vliegtuig of raket te vliegen:
Helaas moeten we naar de ruimte om gewichtloos te zijn. Of toch niet? Als je met een vliegtuig een vrije val maakt, kan je heel even gewichtsloos zijn:
Waarom valt alles naar beneden? Vallen zware dingen sneller dan lichte dingen? De griekse filosoof Aristoteles zei 2300 jaar geleden dat zware dingen het snelst vallen.
En iedereen geloofde hem blindelings. In 1585 nam Simon Stevin de proef op de som door een grote kogel en een kleine kogel van de scheve toren van Delft te laten vallen:
En wat bleek? De grote kogel en de kleinde kogel vielen even snel! Bijna 1900 hebben mensen het verkeerde geloofd. Zo zie je maar: eerst kijken, dan weten. Maar vallen alle dingen echt even snel? Nee, een veertje valt veel langzamer dan een kogel. Dit komt doordat de lucht het veertje gemakkelijker kan afremmen dan een kogel. In het onderstaande filmpje hebben ze alle lucht uit de kamer weggezogen:
De kogel en de veer komen tegelijkertijd aan! Geldt dit overal in de ruimte? Waar een ster, planeet of maan is, is ook zwaartekracht. Maar de zwaartekracht is niet overal even sterk. Op onze maan is de zwaartekracht 6 keer zwakker dan op aarde. Zo zou iemand van 25 kilo net zo zwaar aanvoelen als een kat! Van 1969 tot 1972 zijn er 6 keer mensen op de maan geweest. Doordat er minder zwaartekracht is, kunnen ze gemakkelijk springen:
En valt op de maan ook alles even snel? Deze astronaut doet hetzelfde proefje met een hamer een een veer:
Ze vallen langzamer dan op aarde, maar wel tegelijkertijd! Wat hebben we hier aan? Watermolens en klokken gebruiken zwaartekracht voor hun aandrijving.
Maar bedenk wat er zou gebeuren als er geen zwaartekracht zou zijn: alles zou zweven! Dat zou wel eventjes leuk zijn, maar daarna al snel heel lastig gaan worden!
