woensdag 7 december 2016

12 Draaiing: waarom draait de aarde?

Waarom draait iets? Hoe begint iets te draaien, en wanneer stopt het?

Isaac Newton bestudeerde beweging, en ontdekte dat draaiing heel veel lijkt op rechtlijnige beweging
Dezelfde wetten gelden:
-Het kost moeite om iets te laten draaien
-Het kost moeite om iets te laten stoppen met draaien
-Hoe zwaarder het wiel, hoe moeilijker het van beweging verandert.

Zo duurt het even voordat een straalmotor op snelheid is:
Maar als iets eenmaal draait, dan stopt het niet meer zomaar:


Dit geldt ook voor een rauw ei: stop je een draaien rauw ei, dan gaat het binenste door!

Hoe kan een satelliet in de ruimte dan draaien? Met raketten, net als vuurwerk:
Of met draaien wielen: als een wiel linksom wil, wil de rest juist rechtsom:

Het is dus moeilijk om de aarde in beweging te krijgen, maar als hij beweegt, blijft hij voor eeuwig door gaan.

Maar draaien en bewegen hebben ook verschillen. Hoe verder het gewicht uit het middelpunt zit, hoe moeilijker het in beweging komt:



Maar hoe komt het dat de aarde draait?
Gewichte aan een wiel willen dezelfde snelheid houden. Als de gewichten dichter naar de as gaan, gaat het sneller ronddraaien:


Hemellichamen rond de zon doen dit ook, zoals we al eerder hebben gezien:
Bij het ontstaan van de zonnestelsel kwamen stofdeltjes langzaam bij elkaar. Een klein verschil in richting van de stofdeeltjes zorgt voor een grote draaiing:

Zo zijn alle planeten gaan draaien. De Aarde en Mars doen er ongeveer 24 uur over om een rondje te draaien. Mercurius en Venus zijn afgeremd door de zon en staan bijna stil. De grote gasreuzen hebben veel materie opgeslokt en draaien daardoor heel snel. Op Jupiter duurt een dag slechts 10 uur!